ΤΑ 180 ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΡΜΕΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΦΩΤΙΣΤΗ ΣΤΗΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗ-1834-2014

Ο ναός του αγίου Γρηγορίου του Φωτιστή (Σουρπ Κρικόρ Λουσαβορίτς) εγκαινιάστηκε στις 25 Νοεμβρίου 1834 ,όταν Πρόεδρος της αρμενικής κοινότητας Κομοτηνής ήταν ο Γιακούπ Γιακουπιάν ,έμπορος από την Κωνσταντινούπολη ,ο οποίος μοίραζε το χρόνο του μεταξύ των 2 πόλεων.

Η εκκλησία ,όπως και η κοινότητα υπαγόταν διοικητικά στην αρχιεπισκοπή της Αδριανούπολης επικεφαλής της οποίας ,τότε, ήταν ο Μεσρόπ.Ο Ναός χτίστηκε σε οικόπεδο της αρμενικής κοινότητας με χρηματικές δωρεές των προυχόντων και πενιχρές εισφορές των φτωχότερων αρμενίων της Κομοτηνής.

Στο ναό σώζεται ως σήμερα η κτητορική επιγραφή ,στην οποία αναγράφεται το έτος ανέγερσης και το ποσό που διατέθηκε γι αυτό .

Ο αυλόγυρος αρχικά ήταν περιφραγμένος με ψηλό τοίχο .Αργότερα έγιναν επεμβάσεις και συντηρήσεις στην κεντρική είσοδο του αυλόγυρου και προστέθηκε ,χάρη στη δωρεά του Γκαρμπίς Ακτεριάν ,το κωδωνοστάσιο. Ωστόσο ,η αλλαγή του ρυμοτικού σχεδίου της πόλης ,η χάραξη νέων οδών και η διαπλάτυνση των παλαιοτέρων ,καθώς και η πρόσφατη ανακαίνιση (1990) έδωσαν στο ναό την σημερινή του μορφή. Παρόλα αυτά, η «αρμένικη εκκλησία» θεωρείται ως ένα από τα παλαιότερα κτίσματα της Κομοτηνής.

Η εκκλησία γιορτάζει του Αγίου Ιακώβου

Η εκκλησία ,παρά το ότι είναι αφιερωμένη στον άγιο Γρηγόριο το Φωτιστή, εορτάζει στη μνήμη του Αγίου Ιακώβου.Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, κάποτε έπεσε επιδημία πανούκλας στην πόλη της Κομοτηνής .Για άγνωστο λόγο στους νεώτερους, οι κάτοικοι έκαναν τάμα στον άγιο Ιάκωβο να σώσει την πόλη από την φρίκη της αρρώστιας και πράγματι η επιδημία παρήλθε. Η παροικία, κρατώντας την υπόσχεσή της ,αφιέρωσε το ετήσιο «μαντάγ» (κουρμπάνι,τάμα) στον σωτήρα Άγιο.Λίγα χρόνια αργότερα ,όταν όλα ξεχάστηκαν, το τάμα λησμονήθηκε .Τότε μια νέα επιδημία σάρωσε και πάλι την πόλη.Επειδή οι πιστοί κατάλαβαν ότι η νέα συμφορά που τους βρήκε οφείλονταν στην αθέτηση του λόγου τους ,ορκίστηκαν να τηρούν πιστά την ετήσια προσφορά στον άγιο και ζήτησαν για δεύτερη φορά την βοήθειά του.Η  επιδημία πέρασε και έκτοτε η εκκλησία ,παρότι φέρει το όνομα του Αγίου Γρηγορίου, γιορτάζει την  δεύτερη Κυριακή του Δεκέμβρη προς τιμή του σωτήρα της

πόλης Αγίου Ιακώβου.

(από την έκδοση του Εκπολιτιστικού Μορφωτικού Ομίλου Αρμενίων Κομοτηνής  «Οι Αρμένιοι της Κομοτηνής»)

H παλαιότερη εικόνα του Ναού.Η Παναγία με τον Αγιο Γρηγόριο αριστερά.Εικάζεται ότι χρονολογείται περί τα τέλη του 18ου αιώνα

Ασημένιο και επιχρυσωμένο δισκοπότηρο του 1864